Audyt podatkowy jest bardzo słabo znany i prawie niewykorzystywany wśrĂłd mikro i małych przedsiębiorstw w naszym kraju. 

Audyt podatkowy przeciwdziała dotkliwym skutkom kontroli podatkowej. Jak to moĹźliwe? PrzecieĹź audyt to takĹźe rodzaj kontroli. Audyt podatkowy w przeciwieństwie do kontroli podatkowej jest zlecany przez właścicieli bądĹş zarządzających a nie przez organa skarbowe. Audyt jest przeprowadzany przez niezaleĹźny i profesjonalny zespół audytujący, ktĂłry działa w interesie właścicieli przedsiębiorstwa i kończy się poufnym raportem doradcy podatkowego przeznaczonym jedynie dla przedsiębiorcy. W praktyce przekłada się to na przygotowanie audytowanego do ewentualnej kontroli podatkowej, jej uproszczenia i wyjścia „obronną ręką” z tejĹźe kontroli podatkowej.

Audyt służy nie tylko właścicielą przedsiębiorstwa. Oprócz zapewnienia interesów właścicielskich zwiększa również w istotny sposób bezpieczeństwo zarządu. W przypadku osób prawnych (spółki prawa handlowego) zarząd spółki odpowiada swoim prywatnym majątkiem za zobowiązania budżetowe razem ze spółką. Zlecenie i przeprowadzenie audytu podatkowe z pewnością zwiększa osobiste bezpieczeństwo działania członków zarządu. Korzystają z audytu również pracownicy przedsiębiorstwa, w szczególności księgowość. W trakcie samego audytu mają możliwość potwierdzenia prawidłowości własnej pracy i zyskują możliwość poprawy ewentualnych błędów.

Doradca podatkowy w raporcie z audytu wydaje opinię o prawidłowości dokonanych rozliczeń podatkowych audytowanego przedsiębiorstwa. Opinia najczęściej dotyczy takich obszarów jak: podatki pośrednie (VAT, akcyza), podatki dochodowe (CIT, PIT), inne zobowiązania podatkowe (PCC, podatek od nieruchomości). W praktyce, zanim dojdzie do zakończenia audytu w trakcie jego trwania audytor wydaje zalecenia, aby napotkane błędy w księgach i obliczeniach podatkowych zostały naprawione poprzez korektę zapisów i korektę zeznań (deklaracji) podatkowych. Audytor ma na celu, nie tyle wypunktowanie błędów, lecz doprowadzenie do możliwie pełnej prawidłowości w ewidencjach podatkowych i deklaracjach audytowanego. W praktyce przekłada się to na o wiele większe bezpieczeństwo podatkowe w stosunku do stanu poprzedzającego audyt.

Identyfikacja obszarĂłw i operacji z tzw. ryzyka podatkowego jest istotnym zagadnieniem badanym w trakcie audytu podatkowego. Wyróşnienie obszarĂłw i procesĂłw gospodarczych, ktĂłre mogą być przedmiotem szczegĂłlnej kontroli organĂłw skarbowych jest istotnym elementem podnoszącym bezpieczeństwo podatkowe audytowanego. Przykładowo, w praktyce wydatki tego samego rodzaju raz mogą być zaliczone do kosztĂłw uzyskania przychodĂłw, a innym razem mogą być z kosztĂłw wyłączone. Z punktu widzenia zasadności zaliczenia konkretnych wydatkĂłw do kosztĂłw uzyskania przychodĂłw istotny jest nie tylko sam rodzaj wydatku, lecz rĂłwnieĹź jego związek przyczynowo – skutkowy z uzyskiwanymi przychodami. Doradca podatkowy moĹźe zalecić uzupełnienie dokumentacji podatkowych, bądĹş inne działania mające na celu obronę stanowiska przedsiębiorstwa w kwestii uznawania wydatkĂłw za koszty uzyskania przychodĂłw. W przypadkach trudniejszych oprĂłcz swojego stanowiska, audytor w swoim raporcie moĹźe przygotować pisemną opinie doradcy podatkowego, bądĹş moĹźe pomĂłc w uzyskaniu indywidualnej interpretacji ministerstwa finansĂłw.

JeĹźeli w przedsiębiorstwie funkcjonują procedury kontrolne, to audytor powinien pomĂłc w ich weryfikacji i ewentualnych modyfikacjach. W zaleĹźności od „kultury organizacyjnej” i wielkości przedsiębiorstwa, a takĹźe obszarĂłw ryzyka podatkowego audytor moĹźe zalecić wprowadzenie nowych procedur. Działania audytora w takim przypadku nie ograniczają się do zdarzeń przeszłych. Stworzenie i usprawnienie procedur kontroli wewnętrznej wybiega w przyszłość i w tym aspekcie jest juĹź postrzegane, jako element tzw. optymalizacji podatkowej.

Efektem audytu podatkowego jakĹźe często jest optymalizacja podatkowa. Audyt jest, bowiem najbardziej zaawansowanym działaniem w zakresie ograniczenia ryzyka podatkowego i weryfikacji zobowiązań podatkowych. Doradca podatkowy, ktĂłry dokonuje audytu pozyskuje szeroką i wnikliwą wiedzę na temat przedsiębiorstwa. Znając szczegółowy aspekt działalności przedsiębiorstwa, moĹźe udzielać rady nie tyle na poziomie ogĂłlnym, lecz bardziej precyzyjnie doradzać w aspekcie ograniczania obciążeń budĹźetowych przedsiębiorstwa.