Nowości podatkowe

Od początku 2013 r., w wyniku zmian wprowadzonych do ustawy o VAT ustawą deregulacyjną, obowiązują nowe zasady stosowania tzw. ulgi na złe długi, które pozwalają na korzystanie z tej instytucji w uproszczony sposób.

Podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona (art. 89a ustawy o VAT). Aktualnie podatnik (wierzyciel), decydując się na skorzystanie z "ulgi na złe długi" koryguje zarówno podatek należny, jak i podstawę opodatkowania. W związku z tym należy pamiętać, że dokonywana korekta podstawy opodatkowania będzie miała wpływ w roku jej dokonywania na wysokość rocznego obrotu, a tym samym na proporcję ustalaną na podstawie art. 90 ustawy o VAT przez podatnika korzystającego z proporcjonalnego odliczania.
Możliwość taka występuje, o ile spełnione są następujące warunki:

1) dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonane na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, nie będącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

3) na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:

a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,

b) dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

4) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

Odstąpiono od obowiązku zawiadamiania dłużnika o zamiarze skorygowania przez wierzyciela podstawy opodatkowania oraz podatku należnego. Rezygnacja z tego warunku oznacza, że wierzyciel w celu skorzystania z ulgi na złe długi nie jest już uzależniony od uzyskania potwierdzenia odbioru przez dłużnika ww. zawiadomienia. Ponadto zrezygnowano z obowiązku zawiadamiania dłużnika o dokonanej korekcie i przesyłania kopii takiego zawiadomienia do organu podatkowego. Zmodyfikowano i uzupełniono też warunki dokonania korekty. Zgodnie z nowymi wymogami, na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji, w której dokonuje się korekty: wierzyciel i dłużnik muszą być podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni oraz dłużnik nie może być w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. W celu weryfikacji warunku dotyczącego niepozostawania dłużnika w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji można skorzystać z bazy Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) lub Krajowego Rejestru Sądowego (KRS), które udostępniane są w Internecie w trybie on-line (na stronach: www.ceidg.gov.pl bądź www.ms.gov.pl).
Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, w przypadku gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Korekta może zaś nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.

Zgodnie z aktualnymi przepisami, podatnik (wierzyciel) ma zatem prawo do skorygowania podstawy opodatkowania oraz podatku należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku nieuregulowanych wierzytelności, od których terminu płatności upłynęło 150 dni (a nie jak było do końca 2012 r. - 180 dni). Dokonanie takiej korekty jest więc możliwe w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150. dzień od terminu płatności wierzytelności, pod warunkiem jednak, że do dnia złożenia deklaracji, w której dokonuje się korekty, wierzytelność nie zostanie uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie. Oczywiście wierzyciel może zrealizować przysługujące mu prawo do korekty w terminie późniejszym, jednak należy pamiętać, że korekta ta może być dokonana wyłącznie w ciągu 2 lat, licząc od końca roku, w którym została wystawiona faktura dokumentująca nieuregulowaną wierzytelność. Zasada dokonania powrotnej korekty w przypadku uregulowania przez kontrahenta całości lub części należności pozostała bez zmian. Nadal zatem w przypadku, gdy po złożeniu deklaracji, w której wierzyciel dokonał korekty, jego kontrahent ureguluje należność bądź należność ta zostanie zbyta w jakiejkolwiek formie, podatnik (wierzyciel) ma obowiązek zwiększenia podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego. Korekta ta ma być dokonana w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana przez kontrahenta lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności korekta musi być dokonywana w odniesieniu do tej części.

Z początkiem 2013 r. zmodyfikowano zasadę zawiadamiania organu podatkowego o dokonanej korekcie. Wierzyciel do deklaracji podatkowej, w której dokonuje korekty, jest obowiązany załączyć informację o dokonanej korekcie, wskazując w niej kwoty korekty oraz dane dłużnika. Nowością w tym zakresie jest ustalenie urzędowego wzoru takiego zawiadomienia właściwego naczelnika urzędu skarbowego (VAT-ZD) oraz zaznaczenie w deklaracji podatkowej (dla dokonujących korekty obowiązuje nowy wzór deklaracji), że taką korektę składa. Wzór zawiadomienia o skorygowaniu podstawy opodatkowania oraz podatku należnego (VAT-ZD) został mianowicie określony w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 14 grudnia 2012 r. w sprawie wzoru zawiadomienia o skorygowaniu podstawy opodatkowania oraz podatku należnego.
W przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. W przypadku zaś częściowego uregulowania należności w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie bądź na fakturze, korekta dotyczy podatku naliczonego przypadającego na nieuregulowaną część należności.Nie ma on jednak takiego obowiązku korekty, jeżeli uregulował należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności. Uwaga: Obecnie obowiązek dokonania korekty ciąży na dłużniku niezależnie od faktu, czy jego wierzyciel skorzystał z ulgi na złe długi, czy też nie.

Z początkiem 2013 r. zmianie uległ także moment dokonania przez dłużnika korekty podatku. Zgodnie z nowymi przepisami, korekta ma być dokonana w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Oznacza to, że dłużnik winien dokonywać korekty podatku na bieżąco, bez konieczności "cofania" się do okresu rozliczeniowego, w którym pierwotnie odliczył podatek wynikający z niezapłaconej faktury. Nie uległa zmianie możliwość dokonania powrotnej korekty (w całości lub w części) mającej na celu zwiększenie podatku naliczonego w sytuacji uregulowania przez dłużnika należności (całości lub jej części). W przypadku uregulowania należności po dokonaniu korekty podatnik ma prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym należność uregulowano, o odpowiednią kwotę podatku. W przypadku częściowego uregulowania należności podatek naliczony może zostać zwiększony w odniesieniu do tej części. Dłużnik jest przy tym obowiązany zaznaczyć w deklaracji podatkowej (w nowym wzorze), że dokonuje takiej powrotnej korekty.

W przypadku stwierdzenia, że podatnik naruszył obowiązek korekty odliczonego podatku naliczonego, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku wynikającego z nieuregulowanych faktur, który nie został skorygowany. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się. Sankcja ta (30% kwoty podatku naliczonego podlegającego korekcie) nie będzie więc nakładana jedynie w przypadku osób fizycznych, które będą podlegać z tego samego tytułu odpowiedzialności karnej na gruncie Kodeksu karnego skarbowego. Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 14 grudnia 2012 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wzorów deklaracji podatkowych dla podatku od towarów i usług określono nowe wzory deklaracji podatkowych VAT-7, VAT-7K oraz VAT-7D. Podatnicy (zarówno wierzyciel, jak i dłużnik), składając deklaracje podatkowe, w których dokonują korekty z tytułu nieuregulowanych wierzytelności, są obowiązani zastosować nowy wzór deklaracji. Z uwagi na znaczne opóźnienia w regulowaniu należności przez dłużników możliwe są sytuacje, w których ich uregulowanie będzie miało miejsce już po zmianie statusu podatników, tj. z podatników VAT czynnych na podatników VAT zwolnionych. W takiej sytuacji podatnicy zwolnieni z VAT po otrzymaniu lub uregulowaniu należności będą odpowiednio obowiązani lub uprawnieni do dokonania korekty podatku w złożonej, wyłącznie na tę okoliczność, deklaracji podatkowej.

Nowe zasady stosowania tzw. ulgi na złe długi, wprowadzone ustawą deregulacyjną 1 stycznia 2013 r., mają zastosowanie do wierzytelności, które powstaną od dnia 1 stycznia 2013 r., oraz do wierzytelności powstałych przed tą datą, których nieściągalność została uprawdopodobniona (zgodnie z nowymi zasadami) już w 2013 r., tzn. w 2013 r. upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu ich płatności. Nowe zasady mają więc zastosowanie do nieuregulowanych należności z terminem płatności określonym w umowie lub na fakturze na dzień 4 sierpnia 2012 r. lub późniejszym.

Stosowanie nowych zasad do wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona w 2013 r., czyli w 2013 r. upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu ich płatności oznacza, że dłużnik ma obowiązek dokonania korekty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym ten 150. dzień upłynął. Jeśli więc ten 150. dzień upłynie np. w marcu 2013 r., to w deklaracji za ten miesiąc lub pierwszy kwartał 2013 r. (jeśli podatnik rozlicza się kwartalnie) wystąpi obowiązek dokonania korekty.